Finansal Krizler ve Etkileri

ONSOZ / GIRISAmerikalA larA n "byk depresyon" adA nA verdikleri 1929 ekonomik bunalA mA , New-York borsasA nA n "Kara SalA " olarak adlandA rA lan 24 Ekim 1929 gn kmesiyle baAYlar ve F.

D. Roosevelt'in "New-Deal" politikalarA nA n uygulamaya baAYladA AYA Mart 1933'e kadar srdAY kabul edilir.1928 baAYlarA nda Dow Jones sanayi endeksi ortalamasA 191 iken, 9 Eyll 1929'da endeks 382'ye ykselmiAYtir.

Bylece sanayi hisse senetleri bir yA l iinde %100 deAYer kazanmA AYtA r. 28 Ekimde hisse senetleri %12,8 ve 29 Ekimde %11,7 deAYer kaybetmiAYlerdir.

Endeks deAYeri 294,3'e dAYmAYtr. Burjuva ekonomistleri bu durumu "crash" (yA kA m, iflas) olarak tanA mlarlar.

Ancak Amerikan borsasA ndaki dAYAY devam etmiAY ve 7 AAYustos 1932'de endeks 41'e dAYmAYtr.

Bylece 1929 "Kara Eyll"le baAYlayan kAY, iki yA l iinde borsanA n %90 deAYer yitirmesine yol amA AYtA r.Byle bakA ldA AYA nda ve sunulduAYunda, 1929 ekonomik bunalA mA , ABD'de New-York borsasA nA n kAYyle ortaya A kan bir sre olarak grlmektedir.

Bu bir kez kabul edilince, kaA nA lmaz olarak 1929 ekonomik bunalA mA bir "borsa kAY"nn yarattA AYA bir bunalA m olarak tanA mlanabilir.

Borsa da, hisse senetleri, tahviller, bonolar vs. "deAYerlikaAYA tlarA n" iAYlem grdAY "piyasa" olduAYuna gre, ekonomik bunalA m da, bu "kaAYA tlarA n" deAYerlerinde meydana gelen ani ve byk dAYAYlerin yarattA AYA "kaos" ortamA haline gelmektedir.

Gerekte ise borsada meydana gelen kAY, bir neden deAYil, sonutur.

Bu sonucu oluAYturan ise, ABD ekonomisinin 1924-1929 dnemindeki yapA sA ve biriktirdiAYi olumsuzluklar dizisidir.

Bir baAYka ifadeyle, 1929 ekonomik bunalA mA , New-York borsasA nA n ani kAYyle grnr hale gelen klasik kapitalist ekonominin bunalA mA dA r.Kapitalizmin irsi hastalA AYA olan ekonomik bunalA mlar, sermayenin ve metalarA n aAYA rA -retimi bunalA mA dA r.

Kapitalizmin azami kr yasasA , kr oranA nA n yksek olduAYu alanlara ynelik bir sermaye akA AYA na yol aar.

Bu sermaye akA AYA , aktA AYA alanda sermayenin ve meta retiminin artmasA na yol aar.

Artan retime uygun bir talep mevcut olmadA AYA koAYullarda, metalarA n bir blm satA lmadan kalA r.

Bylece yatA rA lmA AY olan para-sermaye, meta-sermaye olarak depolarda beklerken, para-sermayenin devri tamamlanamaz.

Bu durumda, retimin devamA kredi sisteminin devreye girmesiyle mmkndr.

Srecin uzamasA na paralel olarak kredi hacmi srekli artar ve alA nan krediler (kredi-para) satA lmayan metalarda maddeleAYmiAY olarak kalA r.Yazar HakkA nda[Tarkan zhan, 1969-]AzRENA M DURUMU: Trakya niversitesiBlm: Fen Fakultesi KimyagerMESLEAzA : BorsacA , Trader, Portfoy YnetimiAktif alA AYma sresi; 25 yA l