Dusunce tarihine baktA gA mA zda, kimi dusunurlerin dusuncelerini diyalog formunda ifade ettiklerini goruruz.
Ozellikle antik donemde cok kullanA lan bu form, gunumuze dek onemini kaybetmemistir.
Bu calA smada, felsefe, edebiyat ve bilim alanlarA ndan 21 dusunurun diyalog formunda ifade bulmus kimi dusunceleri kronolojik sA rayla derlenmistir.
Peki, bu derlemenin amacA nedir? Bu derlemeyi yaparak, bu diyaloglar vasA tasA yla, antik donemden gunumuze kadar kimi dusuncelerin seyrini izlemek, bazA larA nA n nasA l degistigini gormek, bazA larA nA n da neden hic degismedigini anlamak istedik.HaklA olarak neden bu isimler ve neden bu diyaloglar diyesorulabilir.
OkumalarA n kanA lmaz olarak kA sA tlA olmasA ve diyalog formuna odaklanmA AY olmamA z, derlemeye alA nacak isimleri sA nA rlandA rmA AYtA r.
Diyaloglara gelince, baAYlamA ndan koparA ldA AYA nda dahi anlamA nA ve anlaAYA lA rlA AYA nA koruyan metinler seilmiAYtir.
Ancak gene de znel tercih, baAYat unsurdur. BaAYkalarA baAYka isimler ve baAYka diyaloglardan oluAYan farklA derlemeler hazA rlayabilir.
A AYin gzelliAYi de burada sanA rA m.Hikaye sanatA konusunda nemli bir akademisyen olan R.
McKee, diyaloAYu "yarA AYiir" olarak adlandA rA p bu formun ilgin bir zelliAYe sahip olduAYunu sylyor:KonuAYuruz.
KonuAYmak, diAYer tm zelliklerimizden daha ok insanlA AYA mA zA ifade eder.
A nsan iliAYkileri, esas itibariyle, gnmz karartA p aydA nlatan karmaAYalarA n evresinde gerekleAYtirdiAYimiz uzun mu uzun konuAYmalardA r.
Yazarlar ilk etapta, sA kA cA ayrA ntA lardan ve rutin gevezelikten kurtularak anlamA yoAYunlaAYtA rA rlar.
Sonra da anlatA mlarA nA inAYa ederler; kelimeler yan anlamlara ve nanslara kavuAYur.
AnlamlA diyalog, okur veya izleyicilerin, karakterin saklA duygu ve dAYncelerini algA lamasA nA saAYlayan yarA saydam bir yzeydir.
Dramatize edilmiAY diyalog, dile getirilmeyen iki alanA , karakterin i dnyasA ile okur veya izleyicinin i dnyasA nA buluAYturma gcne sahiptir.Yazarlar, karakterlerini konuAYtururlar, ancak gndelik hayatA n bilindik tekdzeliAYi ile deAYil, diyalog adA nA verdiAYimiz yarA AYiir yoluyla yaparlar bunu.
Bir yazar, tA pkA bir simyacA gibi, karakterlerden, atA AYma ve deAYiAYimlerden karA AYA mlar hazA rlayA p kalA ba dker, sonra da bu kalA bA diyalogla yaldA zlayA p varoluAYun metalini hikayenin altA nA na dnAYtrr.
Ve diyalog, sylenenden sylenmeyene ve sylenemez olana doAYru bizi srkler.*KanA mca, bylesi bir zelliAYin her diyalog iin geerli olacaAYA sylenemez; bu zellik, ancak byk zekalarA n rn olan diyaloglar iin sz konusu olabilir.
A. Pope bir AYiirinde "gerek" zekayA AYyle tanA mlar:gerek zeka odur ki /grnr kA laroAYu zaman dAYnlen ancakasla doAYru drst ifade edilemeyeni.Belirtmek gerekir ki, bu derlemede bazA metinlerde bazA "tahrifatlar" yapA lmA AYtA r; bazA metinler kA saltA lmA AY, bazA larA da sadeleAYtirilmiAYtir.
SadeleAYtirme deyince, metinleri kA rpa kA rpa kuAYa eviren trdeki bir sadeleAYtirme deAYil yapA lan.
Kimi derin, yoAYun ve bu yzden zorunlu olarak muAYlak dAYnceleri, daha anlaAYA labilir hale getirebilmek amacA yla yapA lan bir sadeleAYtirme bu.
Yapmaya alA AYtA AYA mA z, Stefan Zweig'in Dnn DnyasA 'nda "vazgeebilme sanatA " diye tanA mladA AYA AYey olsa gerek.
Az sayA daki metin zerinde yapA lan bu sadeleAYtirme iAYlemi anlayA AYla karAYA lanA r umarA m.
AyrA ca, paragraflar iinde atlanan kA sA mlarA gsteren, alA AYA lmA AY nokta ( ibaresi de, akA cA lA AYA bozmamak adA na oAYu yerde kullanA lmamA AYtA r.KanA mca bu derlemedeki diyaloglar, okunmamA AYsa okunmaya, okunmuAYsa da hatA rlanmaya deAYer.
Keyifli okumalar dilerim.*Robert McKee, "Diyalog", evirmen: AslA YazA r, A stanbul Medya Akademisi YayA nlarA , 2018OAYuz A nel2021, A zmir
